Ιερές Μονές

Στον Προσκυνητή

Ευλαβικέ προσκυνητή
Εσύ, που ανέβηκες εδώ επάνω στις πρώτες βαθμίδες της Ροδόπης πεζoπορώντας μέσα απο το μαγευτικό πευκοδάσος, αλλά και εσύ, που έφθασες με το αυτοκίνητο, για να προσκυνήσεις τη Χάρη και το κρηπίδωμα της ορθοδόξου πίστεώς μας, ΚΑΛΩΣ ΗΛΘΕΣ στον τόπο τον ΑΓΙΟ, που εδώ και χίλια χρόνια αποτελεί το ιερό προσκύνημα όλων των κατοίκων της Θράκης,
Σ’ οποίο μοναστήρι απο τα τρία κι αν βρίσκεσαι, αποκαλύψου, στάσου με ευλάβεια, σκύψε να προσκυνήσεις τις ιερές εικόνες, και ζήτησε με πίστη την μεσιτεία της Υπεραγίας Θεοτόκου ως και την προστασία των επουρανίων Ταξιαρχών, για σένα, τους δικούς σου, αλλά και τους εχθρούς σου ακόμα.
Φέρε στη μνήμη σου ότι ο τόπος, όπου βρίσκεσαι, είναι ιερός, απο τους πιο ιερούς της πίστεώς μας, και έχει καθαγιασθεί με ιδρώτα, δάκρυα, αγώνες και αγωνία, ασφαλώς δε και με αίματα οσίων, μαρτύρων και αγίων της πιστεώς μας. Στάσου λοιπόν ευλαβικά, με σεβασμό μπροστά στις ιερές ψυχές όλων των οσίων μορφών, που έζησαν και πέρασαν απο τον τόπο αυτό.
Στάσου ακόμα και αφουγκράσου τις χιλιάδες υμνωδίες που έψαλαν εδώ και αιώνες μυριάδες στόματα, καθώς ομολογούσαν στην Θεοτόκο “την πασάν ελπίδα μου εις σε ανατίθημι” και παρακαλούσαν στους λειτουργούς του Υψίστου “ινα ταις υμων δεήσεσι τειχισητε ημάς”.
Ποτέ δεν υπήρξαν αυτά εργαστήρια πολέμου, μίσους και κακίας αλλά ήταν και είναι ένα διαρκές καμίνι αγάπης, προσφοράς και θείου έρωτος.
Αναγνωρίζουμε ότι ο χρόνος που πέρασε απο επάνω τους είναι μεγάλος και οι θύμησες ελάχιστες. Τα χάσματα όμως έρχονται να καλύψούν και να πληρώσούν η ορθόδοξη πίστη μας και η ακατάβλητη ζωντάνια της φυλής μας.
Κι αν κάποτε απο σεισμούς, πυρκαϊές, επιδρομές και λεηλασίες ή βέβηλα και ιερόσυλα χέρια κάποιο απο τα ιερά αυτά καθιδρύματα δοκιμαζόμενα μεταβάλλονταν σε ερείπια, η θεοσέβεια, ο ζήλος του πιστού λαού και των μoναχών με την σοφή καθοδήγηση του εκάστοτε ιεράρχου της πόλεως τα ξαναζωντάνευαν για να φωτίζουν, θερμαίνουν και να ζωογονούν τους ευλαβικούς προσκυνητές τους και όλους τους χριστιανούς της πόλεως και της περιοχής γενικότερα.
Αυτή την πτωχή σε μνήμες ιστορική πορεία των μοναστηριών της Ξάνθης θα προσπαθήσούμε στη συνέχεια να γνωρίσουμε με κάθε συντομία σε σένα ευλαβικέ προσκυνητή για να γνωρίσεις καλύτερα και να προσκυνήσεις σαν τον Μωυσή την νέα φλεγόμενη και μη καιομένη βάτο της πιστεώς μας

Τα Μοναστήρια της Ξάνθης

Επάνω ακριβώς απο την Ξάνθη και σε σχήμα ισόπλευρου τριγώνου βρίσκονται τρία μοναστήρια, τα οποία είναι στενά δεμένα με την πόλη της Ξάνθης.
Τα μοναστήρια αυτά είναι:

1. Των Παμμεγίστων Ταξιαρχών (βορειοδυτικά της πόλεως)
2. Της Παναγίας της Καλαμούς (βόρεια της πόλεως)
3. της Παναγίας της Αρχαγγελιώτισσας (βορειοανατολικά της πόλεως)

Τα τρία αυτά μοναστήρια μαζί με το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου στο Πόρτο Λάγος σχηματίζουν ένα Σταυρό, ο οποίος, κατά παλαιά παράδοση τωνκατοίκων της πόλεως, την προστατεύει απο καταστροφές, σεισμούς, πλημμύρες ακόμα και λεηλασίες.
Αν και δεν είναι γνωστό πότε ακριβώς πρωτοκτίσθηκαν τα μοναστήρια αυτά η εντόπια παράδοση τα ανάγει στους βυζαντινούς χρόνους. Και έτσι πρέπει να είναι γιατί απο το 950 μέχρι το 1350 μ.χ. η οροσειρά απο Ξάνθη μέχρι Κομοτηνή ήταν γεμάτη απο μοναστήρια όπου ανέβαιναν και μόναζαν άνδρες σπουδαίοι, άρχοντες, στρατηγοί, γαιοκτήμονες, μορφωμένοι διδάσκαλοι και σοφοί καθηγητές, απο την Κωνσταντινούπολη και όλη την Θράκη.
Τόσα πολλά ήταν τα μοναστήρια ώστε όλο το όρος ονομαζόταν τότε ΠΑΠΙΚΙΟ και στη φήμη ήταν ισάξιο με το γνωστό ʼγιο Όρος.
Εδώ μεταξύ άλλων μόνασε για ένα διάστημα και ο Αγιος Γρηγόριος o Παλαμάς, πριν γίνει αρχιεπίσκοπος στην Θεσσαλονίκη.
Ακόμα και σήμερα όλος ο τόπος είναι γεμάτος απο ερείπια και θεμέλια ναών, μοναστηριών και ασκητηρίων.
Τα τρία λοιπόν μοναστήρια είναι τα μόνα κατάλοιπα απο το πλήθος των μοναστηριών της εποχής εκείνης και φαίνεται ότι κατόρθωσαν να διασωθούν επειδή ήταν συνδεδεμένα με την πόλη της Ξάνθης.
Αλλά και απο τα μοναστήρια αυτά μόνο οι τοίχοι και οι ναοί αυτών κατόρθωσαν να διασωθούν. Τα αρχεία, τα μοναχολόγια και λοιπά έγγραφα χάθηκαν καταστράφηκαν απο την πολυκαιρία ή την υγρασία αλλά και απο τις κατά καιρούς αρπαγές και λεηλασίες των μοναστηριών. Έτσι σήμερα δεν έχουμε ακριβή στοιχεία, με τα οποία θα μπορούσαμε να συνθέσουμε όλη την ιστορία των μοναστηριών αυτών στις επί μέρους πτυχές της δραστηριότητος των, μέσα μάλιστα στα δίσεκτα χρόνια της τουρκοκρατίας.
Μόνο ελάχιστες σημειώσεις σε διάφορα εκκλησιαστικά βιβλία σώθηκαν και απο αυτές τις μαρτυρίες θα καταβληθεί προσπάθεια να σταχυολογηθούν ορισμένες πληροφορίες για να ικανοποιηθεί η φιλευσεβής φιλομάθεια των προσκυνητών των εν λόγω μοναστηριών.
Αλλά ας δούμε τι πληροφορίες έχουμε για κάθε μοναστήρι ξεχωριστά.